İşlemci Nedir?

İşlemci, kısaca bilgisayarın beynidir. Yani insanı nasıl beyin yönetiyorsa ve organlarının düzenli bir şekilde iletişimini, çalışmasını sağlıyorsa işlemci de bilgisayarı yönetiyor, parçaların düzenli bir şekilde çalışmasını sağlıyor.

İşlemci için söylenen farklı isimler vardır. Bunlar CPU, MİB gibi kelimelerdir. Aslında hepsi aynı şeyi ifade etmektedir. CPU kelimesi Central Processing Unit kelimelerinin baş harflerinin alınarak bir araya getirilerek oluşturulmuş bir kelimedir. Central Processing Unit Türkçe’de merkezi işlem birimi anlamına gelmektedir. Anlayacağınız üzere MİB kelimesi de bu kelimelerin baş harflerinden oluşmuştur.

İşlemciler bilgileri ve komutları işlerken 1 ve 0 olmak üzere dijital bilgi yapısını kullanırlar. Aslında bu 1 ve 0’lar mantıksal değerlerdir. Elektrik varsa 1 yoksa 0 olarak düşünme mantığıdır. Bu 1 ve 0’lara bilgisayardaki en küçük bilgi yani bir denilmektedir. İşlemciler bilgileri bit bit işlerler.

İşlemciler yapılarında bulunan belleklerde sakladıkları komutları dışarıdan gelen istek ve uyarılara göre çalıştırmaktadırlar. Bütün dışarıdan gelecek komutlar, istekler işlemcinin anlayacağı bir şekle dönüştürülür. Bu işlemler işlemcinin bellek yapısındaki komut seti sayesinde gerçekleşir. İşlemcilerdeki komut setleri CISC ve RISC olmak üzere 2 çeşittir.

CISC: Bir seferde birden fazla işlemi gerçekleştirebilen komutlara sahip işlemci mimarisine CISC denir.

RISC: RISC, CISC komut yapısının tam tersidir. Her seferde bir işlem gerçekleştiren işlemci mimarisidir. Bu mimari basit ve hızlı komutlara sahiptir.

İşlemci saniyede milyarlarca işlem yapma hızına sahiptir. İşlemci hızı Hertz(Hz) ile ifade edilmektedir. Hertz saniyede işlemcinin saniyedeki çevrim yani işlem sayısını belirtmektedir. Mesela 3.2GHz hıza sahip olan bir işlemci saniyede 32000000000 işlem sayısı demektir. 1GHz=1000000000Hz demektir.

İşlemci yapısında birçok birim bulunmaktadır. Her birim kendine özel görevlere sahiptirler. Bu birimler şunlardır: *Aritmetik Mantık Birimi(ALU) *Kontrol Birimi(CU) *Kaydediciler *Sayıcılar *Input-Output Buffers(Giriş Çıkış) Tamponları

En önemli birimi Aritmetik Mantık Birimi(ALU)’dir. Bu birim işlemcinin aritmetiksel ve mantıksal işlemlerin yapıldığı bölümdür.

Kontrol Birimi; işlemciye gönderilen komutların çözümlenip komutun ne anlama geldiğinin tanımlanmasını sağlar. Bu birim işlemcinin içindeki ve dışındaki birimlerin eş zamanlı olarak çalışmasını sağlayan kontrol sinyallerini üretir.

İşlemcilerde fiyat arttıran bir özelliklerden birisi de yapısında bulunan çekirdektir. Çekirdek aynı zamanda core ifadesiyle de belirtilmektedir. Çekirdek(core), işlemcide komut çalıştırma işlemlerini yapan bölümdür. Çekirdeğin yapısında aritmetik mantık birimi(ALU), genel amaçlı kaydedici, durum kaydedicisi(SR) ve program sayacı(PC) bulunmaktadır.

Çekirdeği şöyle örneklendirebiliriz. Bir iş yerinde sorumlu olan kişiler ya da yöneticiler olarak düşünebiliriz. Aynı anda farklı işleri yürütme bakımından bu sorumlu kişiler ne kadar fazlaysa işler o kadar hızlı ve koordineli bir şekilde yürütülür. Yönetici ya da sorumlu kişi ne kadar az ise yapılacak işler o sorumlu kişiye yüklenir. Bu durumda işlerin yavaşlamasına neden olur. Bu örnekten de anlaşılacağı üzere işlemcilerdeki çekirdek sayısının birden fazla olması işlemcinin işlem yapma hızlarının artmasını sağlar.

İşlemci de cache yani ön bellek bulunur. Bu işlemcinin fiyatını belirleyen önemli bir değerdir. Bu bellek değerinin büyüklüğü işlemcinin fiyatını ve hızını arttırmaktadır. Sistem belleğinden gelen veriler, işlemcinin hızına yetişemeyecek kadar yavaştır. Bu sorunu çözmek için işlemci içinde sistem belleğinden çok daha yüksek hıza sahip hafızalar bulunur, buna ön bellek ya da cache bellek denir. Cache bellek çalışmakta olan programa ait komutların, bilgilerin geçici olarak saklandığı yüksek hızlı hafıza alanlarıdır.

İşlemcilerde overclock denilen bir durum vardır. Overclock, işlemcilerin hızlarını belirli işlemlerle etiket değeri üzerinde yazan hızdan daha yüksek hızlara çıkarma işlemidir. Riskli bir durumdur. Bildiğiniz üzere işlemci işlem yaptıkça ısınan bir donanım elemanıdır. Eğer overclock işlemi için soğutma sisteminiz yeterli değil ise işlemcinizin zarar görmesine neden olabilirsiniz. Bu yüzden overclock işlemini yapacaksanız soğutma sisteminizi kontrol etmenizde yarar vardır.

#photo